دستگاه rTMS (تحریک مغناطیسی مکرر ترانس‌کرانیال) به طور کلی ایمن و غیرتهاجمی در نظر گرفته می‌شود و عوارض جانبی آن معمولاً خفیف و کوتاه‌مدت هستند. با این حال، مانند هر روش درمانی دیگری، rTMS نیز ممکن است عوارضی داشته باشد. در ادامه برخی از عوارض شایع و نادر این روش درمانی ذکر شده است:
عوارض شایع:
1- سردرد:
سردردهای خفیف تا متوسط در محل تحریک مغناطیسی، که معمولاً با مصرف مسکن‌های ساده برطرف می‌شوند.
ویژگی‌های سردرد ناشی از rTMS:
- معمولاً موقت است و پس از جلسه درمان بهبود می‌یابد.
- اغلب سردردهای تنشی هستند که به صورت درد در ناحیه پیشانی یا شقیقه‌ها احساس می‌شود.
- با مصرف مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن قابل کنترل است.
- در بیشتر موارد، با عادت کردن بدن به جلسات rTMS، شدت سردرد کاهش می‌یابد.
پیشگیری و مدیریت:
- استفاده از مسکن‌ها قبل یا بعد از جلسه rTMS می‌تواند به کاهش سردرد کمک کند.
- تنظیم پارامترهای دستگاه توسط پزشک می‌تواند شدت تحریک را کاهش دهد و در نتیجه احتمال سردرد را کمتر کند.
- در صورت بروز سردردهای شدید یا مداوم، بهتر است این موضوع با پزشک یا اپراتور rTMS در میان گذاشته شود تا تغییرات لازم در تنظیمات درمانی اعمال شود.
سردردهای مرتبط با rTMS به ندرت شدید هستند و در بیشتر موارد نباید دلیلی برای نگرانی باشد.
2- احساس ناراحتی یا سوزن‌سوزن شدن:
برخی افراد ممکن است احساس ناراحتی، سوزش، یا سوزن‌سوزن شدن در پوست سر یا صورت خود داشته باشند.
احساس ناراحتی یا سوزن‌سوزن شدن یکی دیگر از عوارض رایج و نسبتاً خفیف در طی جلسات rTMS (تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال مکرر) است. این احساس معمولاً در ناحیه پوست سر یا صورت در طول یا بعد از جلسه درمان رخ می‌دهد و به دلیل تحریک اعصاب و عضلات نواحی مجاور سیم‌پیچ مغناطیسی ایجاد می‌شود.
ویژگی‌های احساس ناراحتی یا سوزن‌سوزن شدن:
- محل احساس: بیشتر در ناحیه‌ای که سیم‌پیچ rTMS روی سر قرار گرفته است و در برخی موارد در عضلات صورت یا گردن رخ می‌دهد.
- شدت: شدت این ناراحتی معمولاً خفیف تا متوسط است و اغلب افراد با گذشت زمان به آن عادت می‌کنند.
- مدت‌زمان: این احساس معمولاً کوتاه‌مدت است و پس از اتمام جلسه rTMS بهبود می‌یابد.
- طبیعت: این احساس ممکن است به صورت سوزن‌سوزن شدن، فشار خفیف، یا یک نوع ضربه آرام تجربه شود.
علل:
- تحریک عصب‌ها و عضلات: میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط سیم‌پیچ می‌تواند اعصاب و عضلات زیرین را تحریک کند و باعث این احساس شود.
- موقعیت سیم‌پیچ: نزدیک بودن سیم‌پیچ به پوست می‌تواند باعث تحریک بیش از حد ناحیه شود.
مدیریت و کاهش ناراحتی:
- تنظیم موقعیت سیم‌پیچ: پزشک یا اپراتور دستگاه می‌تواند سیم‌پیچ را تنظیم کند تا ناراحتی کمتر شود.
- کاهش شدت تحریک: تنظیم شدت میدان مغناطیسی ممکن است به کاهش احساس سوزن‌سوزن شدن کمک کند.
- عادت بدن: بسیاری از افراد با گذر زمان و پس از چند جلسه درمان، به این احساس عادت می‌کنند و شدت آن کاهش می‌یابد.
در مجموع، احساس سوزن‌سوزن شدن و ناراحتی معمولاً خفیف و موقتی است و به ندرت به مشکلی جدی تبدیل می‌شود. اگر این ناراحتی شدید یا پایدار باشد، بهتر است با پزشک یا اپراتور rTMS مشورت شود تا اقدامات لازم برای بهبود آن انجام شود.
3- انقباض عضلات صورت یا پوست سر:
در حین درمان، ممکن است به دلیل تحریک عصب‌های سطحی، انقباضات عضلانی در ناحیه صورت یا پوست سر مشاهده شود.
انقباض عضلات صورت یا پوست سر یکی دیگر از عوارض شایع و خفیف در طول جلسات rTMS (تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال مکرر) است. این انقباضات به دلیل تحریک میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط سیم‌پیچ دستگاه، بر اعصاب و عضلات نواحی نزدیک به محل تحریک تأثیر می‌گذارد.
ویژگی‌های انقباض عضلات صورت یا پوست سر:
- محل انقباض: این انقباضات معمولاً در نواحی نزدیک به محل قرارگیری سیم‌پیچ rTMS احساس می‌شود، از جمله پیشانی، گونه‌ها، پلک‌ها، یا پوست سر.
- شدت انقباض: بیشتر افراد این انقباضات را به صورت خفیف و گاه‌به‌گاه تجربه می‌کنند، اما در برخی موارد ممکن است شدیدتر باشد.
- مدت‌زمان: این انقباضات معمولاً در طول جلسه درمان رخ می‌دهند و پس از پایان جلسه کاهش یافته یا به طور کامل برطرف می‌شوند.
- طبیعت: این انقباضات معمولاً غیرارادی و لحظه‌ای هستند و به صورت ضربه‌های کوچک یا کشیدگی عضلانی تجربه می‌شوند.
علت انقباض عضلات:
- تحریک مستقیم اعصاب: میدان مغناطیسی قوی تولید شده توسط rTMS می‌تواند اعصاب محیطی در نزدیکی سطح جمجمه را تحریک کند و باعث انقباض عضلات اطراف شود.
- فعال‌سازی عضلات سطحی: تحریک اعصاب حرکتی که به عضلات سطحی صورت یا پوست سر متصل هستند، می‌تواند منجر به این انقباضات شود.
مدیریت و کاهش انقباض عضلات:
- تنظیم موقعیت سیم‌پیچ: تغییر محل قرارگیری سیم‌پیچ می‌تواند شدت تحریک را کاهش دهد و در نتیجه از انقباضات عضلانی جلوگیری کند.
- کاهش شدت میدان مغناطیسی: اگر انقباضات شدید باشند، پزشک یا اپراتور می‌تواند شدت میدان مغناطیسی را کاهش دهد.
- عادت‌کردن بدن به تحریک: در بیشتر موارد، افراد پس از چند جلسه درمان به انقباضات عضلانی عادت می‌کنند و این مشکل به مرور زمان کاهش می‌یابد.
- استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی: در صورت احساس ناراحتی، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق یا ماساژ ناحیه ممکن است به کاهش ناراحتی کمک کند.
این انقباضات معمولاً موقت و بی‌خطر هستند، اما اگر انقباضات عضلانی شدید یا مداوم باشند، بهتر است با پزشک مشورت شود تا تنظیمات مناسب اعمال گردد.
4- خستگی یا خواب‌آلودگی:
بهترین کلینیک فوق تخصصی درمان سکته های مغزی با rTMS
برخی افراد پس از جلسات درمانی احساس خستگی یا خواب‌آلودگی می‌کنند.
خستگی یا خواب‌آلودگی یکی از عوارض جانبی خفیف اما نسبتاً کمتر شایع در طی جلسات rTMS (تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال مکرر) است. برخی از افراد پس از جلسات rTMS احساس خستگی، کاهش انرژی یا خواب‌آلودگی می‌کنند. این احساس معمولاً موقت است و پس از گذشت مدتی از بین می‌رود.
علل احتمالی خستگی یا خواب‌آلودگی ناشی از rTMS:
- تأثیر بر نواحی مغزی مرتبط با تنظیم حالت هشیاری و انرژی: بسته به ناحیه‌ای از مغز که تحت تحریک قرار می‌گیرد، rTMS ممکن است باعث تغییر در سطح هشیاری یا فعالیت مغزی شود که منجر به احساس خواب‌آلودگی یا خستگی شود.
- استرس ناشی از تحریک مغزی: تحریک مکرر و پیوسته مغز ممکن است انرژی ذهنی زیادی مصرف کند که به خستگی موقتی منجر شود.
- واکنش بدنی به جلسات مکرر: جلسات مکرر rTMS ممکن است باعث شود بدن به شکل کلی خسته شود، خصوصاً اگر فرد به جلسات مداوم درمانی عادت نکرده باشد.
- اثرات روانی یا عاطفی: برخی افراد پس از جلسات تحریک مغزی احساسات عاطفی شدیدی مانند آرامش یا احساسات روانی دیگر تجربه می‌کنند که ممکن است خستگی را تشدید کند.
مدیریت خستگی یا خواب‌آلودگی:
- استراحت کافی قبل و بعد از جلسات: داشتن خواب کافی و استراحت مناسب می‌تواند به مدیریت این احساس کمک کند.
- تنظیم جلسات درمانی: در صورت شدید بودن خستگی، پزشک ممکن است جلسات را با فاصله‌های زمانی بیشتری تنظیم کند یا شدت تحریک را کاهش دهد.
- فعالیت‌های آرامش‌بخش پس از جلسه: انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش و سبک، مانند مدیتیشن یا استراحت، می‌تواند به بدن کمک کند تا به سرعت به حالت عادی بازگردد.
- نوشیدن مایعات و تغذیه مناسب: تغذیه مناسب و حفظ سطح انرژی بدن می‌تواند خستگی را کاهش دهد.
در کل:
خستگی یا خواب‌آلودگی مرتبط با rTMS معمولاً موقتی و غیرجدی است. اگر این عارضه شدید یا طولانی‌مدت باشد، بهتر است این موضوع با پزشک مطرح شود تا در صورت نیاز تغییراتی در برنامه درمانی اعمال شود.
عوارض نادر:
-
تشنج: در موارد بسیار نادر، تحریک مغناطیسی مکرر می‌تواند منجر به بروز تشنج شود، به ویژه در افرادی که سابقه تشنج یا مشکلات عصبی دارند.
-
تغییرات خلقی: در برخی افراد، به ویژه در کسانی که به دلیل اختلالات خلقی تحت درمان هستند، ممکن است تغییرات خلقی مانند تحریک‌پذیری یا افسردگی موقت رخ دهد.
-
افت شنوایی موقت: در صورت عدم استفاده از محافظ‌های شنوایی، پالس‌های مغناطیسی ممکن است باعث ایجاد صداهای بلند شوند که می‌تواند منجر به افت شنوایی موقت شود.
نکات ایمنی:
- بررسی سابقه پزشکی: پیش از شروع درمان، تاریخچه پزشکی بیمار به دقت بررسی می‌شود تا از مناسب بودن rTMS برای وی اطمینان حاصل شود.
- استفاده از محافظ گوش: برای کاهش اثرات صداهای ناشی از دستگاه، استفاده از محافظ گوش توصیه می‌شود.
- تنظیمات دستگاه: شدت و فرکانس پالس‌ها بر اساس وضعیت بیمار تنظیم می‌شود تا خطرات کاهش یابد.
به طور کلی، عوارض rTMS معمولاً خفیف هستند و با تنظیم دقیق دستگاه و رعایت نکات ایمنی می‌توان احتمال بروز آن‌ها را به حداقل رساند.
عوارض دستگاه rTMS (تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال مکرر) معمولاً خفیف و گذرا هستند، اما در برخی موارد ممکن است عوارض جدی‌تری رخ دهد.
