پروتکل شتابی (Accelerated TMS (aTMS)) چیست؟
یکی از روش‌های جدیدتر در درمان میگرن است که هدف آن کاهش زمان کل درمان با افزایش تعداد جلسات در یک بازه زمانی کوتاه‌تر است. این روش به منظور افزایش کارایی و سرعت درمان میگرن طراحی شده است.
پروتکل شتابی تی‌ام‌اس، یا **iTBS (intermittent Theta Burst Stimulation)**، یک روش جدید و پیشرفته از تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (TMS) است که در درمان سردرد های میگرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به دلیل زمان کوتاه‌تر جلسات درمانی و اثربخشی بالا، مورد توجه قرار گرفته است.
درمان میگرن با استفاده از پروتکل‌های شتابی تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (TMS) شامل **iTBS (intermittent Theta Burst Stimulation)** و **cTBS (continuous Theta Burst Stimulation)** و فرکانس ۵۰ هرتز یکی از روش‌های پیشرفته و موثر در درمان میگرن مقاوم به دارو محسوب می‌شود.
این پروتکل‌ها به دلیل زمان کوتاه‌تر جلسات و اثرات سریع‌تر، توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند.
پروتکل‌های iTBS و cTBS:
:iTBS
شامل ارائه پالس‌های مغناطیسی به صورت بسته‌های کوتاه (burst) با فرکانس ۵۰ هرتز است که این بسته‌ها به طور متناوب با فواصل استراحت کوتاه تکرار می‌شوند. معمولاً هر جلسه iTBS حدود 3 دقیقه طول می‌کشد.
:cTBS
در این پروتکل نیز از همان بسته‌های پالس استفاده می‌شود، اما تحریک به صورت مداوم و بدون فواصل استراحت انجام می‌گیرد. هر جلسه cTBS نیز معمولاً کمتر از 1 دقیقه طول می‌کشد. ### فرکانس ۵۰ هرتز و تعداد جلسات فرکانس ۵۰ هرتز به معنای ارائه ۵۰ پالس در ثانیه است که در بسته‌های کوتاه (burst) سازماندهی می‌شود. این فرکانس به طور خاص برای ایجاد تغییرات سریع و پایدار در فعالیت‌های عصبی مغز طراحی شده است.
1- جزئیات پروتکل شتابی (aTMS) برای میگرن
1-1- تعداد و مدت جلسات:
– در پروتکل aTMS، بیمار معمولاً در طی چند روز متوالی تعداد زیادی جلسه‌ی درمانی دریافت می‌کند.
– به جای جلسات روزانه یا چند بار در هفته به مدت چندین هفته، جلسات در پروتکل شتابی ممکن است چندین بار در روز و برای چند روز متوالی برگزار شوند.
– هر جلسه‌ی درمانی ممکن است بین 15 تا 40 دقیقه طول بکشد، اما با فواصل کوتاه بین جلسات متعدد در یک روز.
2-1- نواحی هدف:
– مانند پروتکل‌های استاندارد TMS، ناحیه‌ی هدف اغلب قشر پیش‌پیشانی دورسال جانبی (DLPFC) است. این ناحیه به دلیل نقش آن در مدیریت درد و علائم میگرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– در برخی موارد، ممکن است سایر نواحی مانند قشر آهیانه‌ای یا قشر پس‌سری نیز تحریک شوند.
3-1- فرکانس و شدت تحریک:
– فرکانس بالا (10 هرتز یا بالاتر) معمولاً در این پروتکل به کار می‌رود.
– شدت تحریک بسته به آستانه‌ی حرکتی بیمار تنظیم می‌شود، معمولاً بین 70 تا 120 درصد از آستانه‌ی حرکتی.
4-1- چگونه iTBS عمل می‌کند؟
در iTBS، پالس‌های مغناطیسی با الگوی خاصی به مغز ارسال می‌شوند که به آن **Theta Burst** گفته می‌شود. این الگو شامل سه پالس با فرکانس بالا است که به صورت بسته‌های کوتاه (burst) در فرکانس تتا (تقریباً۵۰ هرتز) ارائه می‌شوند. تحریک به صورت متناوب (intermittent) انجام می‌شود که شامل فواصل کوتاه استراحت بین بسته‌های پالس است.
2- مزایا و معایب aTMS
1-2- مزایای پروتکل rTMS شتابی-جدیدترین روش درمان میگرن با تی ام اس:
1-1-2-سرعت درمان: پروتکل شتابی می‌تواند زمان کل درمان را به طور چشمگیری کاهش دهد، که این امر به ویژه برای بیمارانی که نیاز به تسکین سریع دارند مفید است.
2-1-2-افزایش کارایی: با تمرکز بر تعداد زیاد جلسات در یک بازه کوتاه، برخی مطالعات نشان داده‌اند که aTMS می‌تواند اثرات درمانی بیشتری نسبت به پروتکل‌های سنتی داشته باشد.
2-2- معایب پروتکل شتابی TMS:
1-2-2- فشردگی درمان: تعداد زیاد جلسات در یک بازه کوتاه می‌تواند برای برخی بیماران طاقت‌فرسا باشد.
2-2-2- هزینه هر روز درمان rTMS: هزینه‌ی جلسات تی ام اس متعدد در یک زمان کوتاه می‌تواند بالا باشد.
3-2-2- نیاز به نظارت دقیق: به دلیل شدت و تعداد جلسات، نظارت دقیق توسط تیم پزشکی ضروری است.
3- نمونه پروتکل های aTMS
1-3- نمونه اول از پروتکل aTMS برای درمان میگرن ممکن است به شرح زیر باشد:
1-1-3- روز اول تا سوم: 3 تا 5 جلسه‌ی TMS در هر روز، هر جلسه به مدت 20 تا 30 دقیقه با فرکانس 10 هرتز.
2-1-3- فاصله بین جلسات: حداقل 30 تا 60 دقیقه بین هر جلسه برای استراحت بیمار.
3-1-3- روزهای بعدی: پیگیری و ارزیابی نتایج درمان، و در صورت نیاز ادامه‌ی جلسات با تعداد کمتر.
2-3- نمونه دوم از پروتکل aTMS برای درمان میگرن سریع و بدون دارو ممکن است به شرح زیر باشد:
1-2-3- استفاده از پروتکل شتابی iTBS یا تتا برست در 5 روز درمانی
2-2-3- تعداد جلسات هر روز 5 جلسه درمانی با فرکانس 50 هرتز و هر جلسه به مدت سه دقیقه و چهل ثانیه
3-2-3- فواصل بین جلسات بیشتر از 60 دقیقه برای اثربخشی بیشتر
بیشتر بخوانید:
4- چگونگی درمان میگرن با تی ام اس
تی‌ام‌اس (TMS) یا تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال، یک روش غیرتهاجمی برای درمان افسردگی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این روش به‌ویژه برای افرادی که به داروهای ضددرد پاسخ مناسبی نمی‌دهند یا تحمل عوارض جانبی این داروها را ندارند، می‌تواند مفید باشد.
1-4- چگونه تی‌ام‌اس کار می‌کند؟
در تی‌ام‌اس، از میدان‌های مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز استفاده می‌شود. این تحریک معمولاً در ناحیه‌ای از مغز که با تنظیم حالت روحی مرتبط است، مانند قشر پیش‌پیشانی چپ و یا ناحیه پشت سر (occipital)، اعمال می‌شود. میدان مغناطیسی به طور مستقیم وارد مغز نمی‌شود، بلکه از طریق جمجمه عبور کرده و سلول‌های عصبی را تحریک می‌کند.
2-4 برنامه جلسات rTMS و پروتگل شتابی تی ام اس
– **چند بار در روز**: یکی از مزایای پروتکل‌های شتابی این است که می‌توان چند جلسه درمانی را در یک روز انجام داد. این امر به ویژه در درمان افسردگی مقاوم به دارو که نیاز به مداخلات سریع و موثر دارد، بسیار مفید است.
– **فاصله یک ساعت بین هر دو جلسه**: فاصله زمانی یک ساعت بین جلسات به مغز این فرصت را می‌دهد که به تحریک مغناطیسی پاسخ دهد و اثرات پایدار تری ایجاد کند.
3-4- مکانیزم عمل تحریک مغناطیسی
تی ام اس شتابی با فرکانس بالا و الگوهای خاصی مانند iTBS و cTBS باعث تغییر فعالیت‌های الکتریکی و شیمیایی در مغز می‌شود. این تغییرات می‌توانند به بهبود حالت روحی، افزایش فعالیت نواحی مرتبط با تنظیم خلق و خوی و کاهش علائم افسردگی منجر شوند.
4-4- مزایای تتابرست و پروتکل های شتابی نسبت به فرکانس پایین
تتابرست (Theta Burst Stimulation یا TBS) مزایای متعددی نسبت به پروتکل‌های قدیمی‌تر 10 هرتز برای درمان افسردگی دارد. این مزایا شامل موارد زیر است:
1-4-4- **زمان کوتاه‌تر جلسات درمانی** یکی از بزرگترین مزایای TBS نسبت به پروتکل 10 هرتز، مدت زمان کوتاه‌تر جلسات درمانی است. جلسات TBS معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشند، در حالی که جلسات 10 هرتز می‌توانند 20 تا 40 دقیقه زمان ببرند. این کوتاه‌تر بودن جلسات، پذیرش و راحتی بیشتری برای بیماران به همراه دارد و به ویژه برای کسانی که وقت کافی ندارند یا نمی‌توانند جلسات طولانی را تحمل کنند، مناسب است.
2-4-4- **افزایش کارایی و اثربخشی** مطالعات نشان داده‌اند که TBS می‌تواند به اندازه پروتکل 10 هرتز یا حتی بیشتر، موثر باشد. به طور خاص، iTBS (intermittent Theta Burst Stimulation) و cTBS (continuous Theta Burst Stimulation) قادر به ایجاد تغییرات مطلوب در فعالیت‌های عصبی مغز هستند که منجر به کاهش علائم افسردگی می‌شود.
3-4-4- **تحمل‌پذیری بهتر و کاهش عوارض جانبی** به دلیل مدت زمان کوتاه‌تر جلسات و الگوی تحریک متفاوت، برخی بیماران ممکن است TBS را بهتر تحمل کنند و کمتر دچار عوارض جانبی مانند سردرد یا ناراحتی در ناحیه تحریک شوند. این مسئله می‌تواند به افزایش پذیرش درمان و تداوم آن کمک کند.
4-4-4- **توانایی اجرای چند جلسه در یک روز** با توجه به کوتاه بودن مدت زمان هر جلسه TBS، امکان انجام چند جلسه در یک روز با فواصل مناسب وجود دارد. این امکان می‌تواند به تسریع روند بهبود و کاهش سریع‌تر علائم افسردگی کمک کند.
5-4-4- **کاربرد گسترده‌تر در جمعیت‌های مختلف** به دلیل مزایای فوق، TBS ممکن است در جمعیت‌های مختلفی از بیماران که نیاز به درمان سریع و موثر دارند، کاربرد گسترده‌تری داشته باشد. این شامل بیمارانی است که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند یا نمی‌توانند تحمل کنند.
6-4-4- **پروفایل ایمنی بهتر** پروتکل‌های TBS به دلیل ویژگی‌های خاص تحریک و استفاده از پالس‌های کوتاه‌تر و سریع‌تر، می‌توانند پروفایل ایمنی بهتری نسبت به پروتکل‌های 10 هرتز داشته باشند. این امر می‌تواند برای بیمارانی که نگرانی‌های خاصی در مورد ایمنی درمان دارند، مزیت بزرگی باشد.
جمع‌بندی
تتابرست به دلیل زمان کوتاه‌تر جلسات، اثربخشی بالا، تحمل‌پذیری بهتر، و امکان انجام چند جلسه در روز، مزایای قابل توجهی نسبت به پروتکل‌های 10 هرتز دارد و می‌تواند گزینه‌ای مناسب و موثر برای درمان افسردگی مقاوم به دارو باشد.
4- نتیجه گیری
تحقیقات و نتایج بالینی تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که aTMS می‌تواند به طور موثری تعداد و شدت حملات میگرن را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. با این حال، همچنان نیاز به مطالعات بیشتر و جامع‌تر برای تایید کامل اثرات و ایمنی این پروتکل وجود دارد.
توصیه‌ها اگر به درمان میگرن با پروتکل شتابی TMS علاقه‌مند هستید، مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب که تجربه و دانش کافی در این زمینه دارد، بسیار مهم است تا مناسب‌ترین برنامه درمانی برای شما تدوین شود.
